Açıklamada DİSK/Birleşik Metal-İş Sınıf Araştırmaları Merkezi BİSAM’ın Kasım 2023’te yayımlanan Ekim 2023 periyoduna ilişkin Açlık ve Yoksulluk Hududu Araştırması bilgilerinde açlık hududunun 13 bin, yoksulluk sonu ise 45 bin TL olduğu anımsatılarak “Asgari fiyat artışında yoksulluk sonu bir kriter olarak dikkate alınmalı ve bir meskende iki kişi çalıştığında yoksulluk hududunu aşan bir gelir elde etmeleri garanti altına alınmalıdır” denildi.
“Ekonomik büyümeye nazaran saptanmalı”
2024 taban fiyatına dair görüşlerini, “Gelirde adalet, vergide adalet, insanca yaşanabilir ücret” için atılması gereken adımları 13 unsurda sıralayan DİSK şunları kaydetti:
“Asgari fiyat değil toplu pazarlık kapsamı genişletilmeli. Milyonların taban fiyata mahkûm edilmemesi için sendikal hakların kullanımının önündeki tüm mahzurlar ve barajlar kaldırılmalı, toplu pazarlık kapsamı genişletilmeli.
6356 sayılı Yasa’da yer alan teşmil düzeneği işletilmeli, toplu iş kontratları sendikasız işyerlerine de uygulanmalı.
Asgari fiyat artışında resmi enflasyon/hedeflenen enflasyon değil, kişi başına GSYH artışı temel alınmalı. Minimum fiyat baskılanmış ve güdümlü resmi enflasyona nazaran değil geçim kurallarına ve ekonomik büyümeye nazaran saptanmalıdır. Hele de iktidar sözcülerinin sıkça lisana getirdiği “hedeflenen enflasyon doğrultusunda fiyat artışı” kabul edilemez.
Hedeflenen enflasyona nazaran fiyat artışı yapmak, milyonları daha da fakirleştirmek manasına gelecektir.
Asgari fiyat artışında dar gelirlilerin besin enflasyonu ile kişi başına ekonomik büyüme temel alınmalı.
“Ailenin geçinebileceği fiyat olmalı”
Asgari fiyat yüksek enflasyon şartlarında yıl dört sefer belirlenmeli. Yüksek enflasyon şartlarında yılda bir defa taban fiyat belirlenmesi çalışanları açlığa, yoksulluğa mahkûm etmek manasına gelir.
Türkiye’de taban fiyatın tespitinde milletlerarası standartlara uyulmuyor. Birleşmiş Milletler, Milletlerarası Çalışma Örgütü ve Avrupa Kurulu standartları dikkate alınmıyor; ailesi hesaba katılmadan tek bir emekçi üzerinden minimum fiyat hesaplanıyor. Minimum fiyat tespitine ait 131 sayılı ILO Kontratı onaylanmalı, Avrupa Toplumsal Şartı’na minimum fiyatla ilgili konan çekince kaldırılmalı.
Asgari fiyat, milletlerarası standartlara uygun formda, çalışanın ailesi ile birlikte geçinebileceği bir fiyat olmalıdır.
Asgari fiyat sonrası birinci vergi dilimine uygulanacak oran yüzde 10’a düşürülmeli. Minimum fiyat vergi istisnası, vergiden değil, matrahtan indirim yoluyla uygulanmalı.
2008 yılından beri patronlara verilen 5 puanlık SGK prim takviyesi çalışanlara de verilmeli.
Çağ dışı damga vergisi kaldırılmalı
2008 yılında çıkarılan 5510 sayılı Yasa’dan evvel minimum fiyattan düşük emekli aylığı kelam konusu değildi. En düşük emekli aylığı en az minimum fiyat seviyesine yükseltilmeli.
Devletin özel kesimdeki çalışanlarla kamu personelleri ve kamu vazifelileri ortasında ayrım yapması Anayasa’nın eşitlik unsuruna karşıt. Minimum fiyat en düşük kamu personeli fiyatı ve en düşük memur maaşı dikkate alınarak hesaplanmalı.”
