Birol BOZKURT
Merkez Bankası Türk Lirasının hissesini artırmak için sadeleşme adımları kapsamında ihracat kredileri ve firmaların krediye erişimine yönelik uygulama kolaylıkları getirdi. Düzenlemeler Perşembe günü faizi 500 baz puan artırarak yüzde 35’e yükseltmesinin çabucak akabinde geldi.
Buna nazaran, firmaların krediye erişimini kolaylaştırmak emeliyle bankalarca kullandırılan krediler için yüzde 30 oranında menkul değer tesis edilmesi uygulaması ile fatura karşılığı kredi uygulaması sona erdirildi. Daha evvel ihracat, yatırım ve KOBİ kredilerinde fatura muafiyet hududu 50 bin TL’den 250 bin TL’ye çıkarılmıştı. Yeni kararla hiçbir kredi fiyatında fatura kaidesi aranmayacak.
Bankaların TL ticari kredilere referans oranın 1,8 katının üzerinde uyguladıkları faiz oranına nazaran menkul değer tesisi uygulaması kaldırılacak. Faktoring şirketlerinin faktoring alacaklarına referans oranın 2,7 katının üzerinde uyguladıkları faiz oranına nazaran menkul değer tesisi uygulaması da sona erdirildi. İhracat kredilerini desteklemek hedefiyle net ihracatçılık kriterinin hesaplanmasında firmaların yatırım malı ithalatı hesaplamaya dahil edilmeyecek.
Böylece menkul değer tesisi uygulamasında, yatırım kaynaklı ithalat harcamalarının net ihracatçılığı sonlandırması önlenerek ihracat kredilerine erişim kolaylaşacak. TCMB, daha evvel reeskont kredilerine erişimde net ihracatçılık koşulunu yatırım malı ithalatı dahil edilemeyecek biçimde revize etmişti. Ayrıyeten, bankalarca satın alınan gerçek bölümün ihraç ettiği menkul bedeller üzerinden yüzde 30 oranında menkul değer tesisi uygulamasına son verildi.
TL mevduatın hissesi artacak
TL’ye geçişlerin hızlandığını gösteren datalar doğrultusunda gerçek şahıslar için daha evvel aylık yüzde 2’den yüzde 2,5’e yükseltilen TL hissesi artış amacı, aylık yüzde 3,5’e çıkarıldı. Standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesini artırmayı amaçlayan TL hissesi artış maksadı, menkul değer uygulamasından çıkarılarak bankaların yabancı para mevduat için tesis ettikleri mecburî karşılıklar üzerinden komite alınması uygulamasına eklendi.
KKM’nin azaltılma siyaseti sürüyor
Sadeleşme adımları kapsamında kur muhafazalı hesapların yenilenmesi yahut TL’ye geçişine ait menkul değer tesisi uygulaması sonlandırılarak döviz dönüşümlü kur muhafazalı hesapların kademeli azaltılması maksadı, kurul uygulamasında daha faal bir formda yönetilecek.
Ayrıca, TL’ye geçişin belirlenen maksattan yüksek olması durumunda, aşan kısım yenileme gayesine sayılacak. TCMB Para Siyaseti Şurası, dün tarihli kararında, sadeleşme sürecinin tesir tahlilleri dikkate alınarak kademeli olarak ilerlediğini ve bu kapsamda TL mevduat hissesinin artırılmasına yönelik ek adımlarla mali transfer sisteminin güçlendirilmesine devam edileceğini belirtmişti. TCMB’nin makroihtiyati çerçevede sadeleşme hakkında basın duyurusunda, kararlara ait teknik ayrıntıların ilgili düzenlemelerde yer alacağı bildirildi.
Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan: “Pozitif gerçek faiz dezenflasyonun vazgeçilmez koşuludur”
Merkez Bankası’nın almış olduğu kararlar, mali transfer düzeneğinin yine çalışmasına yardımcı olacak niteliktedir. Siyaset ve mevduat faizi ortasındaki farkın kapanmasını, TL faizinin enflasyon beklentilerine oranla müspet bir gerçek faize ulaşması, bu faizin vatandaşları TL tutmaya ikna edici olması başarılı bir dezenflasyonun vazgeçilmez şartıdır.
Ekonomist Prof. Dr. Sinan Alçın: “Karışık sadeleşme”
TCMB PPK’nın siyaset faizindeki artış patikasına 500 baz puan ile devam etmesi bir taraftan sıkı görünümünü pekiştirirken başka taraftan 2021 Ekim ayından bu yana uygulanagelen ve kredi piyasasını büyük ölçüde kilitleyen makro ihtiyati kararlardan kimilerini kaldırma kararı alması karışık bir ileti yarattı.
Elbette makro ihtiyati kararların kaldırılması sadeleşme ve olağanlaşma için kaçınılmaz, lakin bunların içinden kimilerinin seçilerek kaldırılması para piyasasındaki görünümü bulanıklaştırıyor. Merkez Bankası’nın mevduat bulundurma zorunluluğundaki gevşeme kararı sonrası TL kredilerde genişleme ortaya çıkabilecekken, devlet tahvillerine yönelik talebin düşmesi ve sonuçta de hazinenin borçlanma maliyetinde artış manasına gelebilir.
Tacirler Yatırım İdare Heyeti Danışmanı Mehmet Aşçıoğlu: “Ticareti canlandıracak adımlar önemli”
Menkul değer tesisi ile bankacılık dalı kredi vermekten çok krediden kaçınmayı tercih eder hale gelmişti. Tüm bunlar TL’nin kredi düzeneği içinde serbestçe deveranını sınırlayan tesirler göstermişti.
Bunun ortadan kalmasıyla son periyotta daralma emaresi gördüğümüz kredi hacminde talebe bağlı olarak bir ölçü artış kelam konusu olabilecektir. Mevcut durumda faiz yükü ile kredi almak isteyenleri bankalar o gözle değerlendirip kredi taleplerini karşılayacaklardır diye düşünüyorum.
Ticaretin canlanması için alınan önlemlerde bilhassa Avrupa’nın resesyon yaşadığı bir periyotta belirli bir büyüme düzeyini denetim altında tutmak maksadıyla verilmiş kararları da çok yanlış bulmuyorum.
Çünkü o denli yahut bu türlü dünyada bilhassa ticari taraftaki yavaşlamadan bütün ülkeler etkileniyor, Türkiye’de bundan kaçamaz. Bunu canlandırmak ismine atılmış adımlar üzere görüyorum bunu.Faizin yükselmesiyle iç talepte duraklamalar ve geri çekilmeler olabilir.
Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova: “Tahvil faizleri yükselebilir”
Krediye erişimin kolaylaştırılıyor olması epeyce değerli ve yeterli bir haber. Ayrıyeten TL mevduata dönüş teşvik ediliyor. Bankalar ana bankacılık faaliyetlerini yapmaya sevk ediliyor. Bankalarca kullandırılan TL kredilerden bankaların yüzde 30 menkul değer tesisi mecburiliği vardı.
Bu tahvil satın almaları ile o denli bir noktaya gelmişti ki Türkiye’deki tahvil piyasası. ABD’deki 10 yıllık tahvil faizleri ile Türkiye’deki tahvil faizleri bir birine yakınsamıştı. Yapay yolla tahvil faizleri üzerinde bir baskılama kelam konusuydu. Tahvil piyasasında bir olağanlaşma sürecine geçiliyor.
Bankaların tahvil bulundurma mecburiliği olmayacağı için ya yeni tahvil almayacaklar ya da mevcut tahvillerden çıkış gerçekleştirecekler. Bu da tahvil faizlerinin üst gitmesi manasına gelir. Bu da Merkez Bankası’nın faiz artırımının dışında piyasanın bir faiz artışına gitmesi manasına geliyor.
Tahvil faizlerinin yükselmesi borsa açısından şirin bir şey değil, zira risksiz bir durum kelam konusu. Fakat yabancı yatırımcı dönmesi açısından olumlu, zira yabancı döndüğü vakit birinci olarak tahvil alıyor. Bu durum da uzun vadede borsaya yarayacaktır.
