Yüksek Mahkeme, Seyahat Parkı davasında 18 yıl mahpusa mahkum edildikten sonra 14 Mayıs’ta yapılan 28. Periyot Milletvekili Genel Seçimi’nde milletvekili seçilen Atalay’ın kişisel müracaatında, “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma” hakkı ile “kişi hürriyeti ve güvenliği” haklarının ihlal edildiği sonucuna varmış, ayrıyeten Atalay’a 50 bin lira manevi tazminat ödenmesine hükmetmişti.
Yüksek Mahkemenin münasebetinde, Atalay’ın 28. Devir Milletvekili Genel Seçimi’nde milletvekili seçildiği, yasama dokunulmazlığına sahip olduğu konusunda kuşku bulunmadığı belirtildi.
Atalay’ın durumunun, Anayasa’nın 83. hususunun ikinci fıkrasında yer verilen istisna kapsamında olduğu gerekçesiyle yargılanmasına devam edildiği ve tutuklu bulunduğu anımsatılan kararda, Atalay’ın, TBMM’de yemin edemediği ve milletvekilliği misyonunu fiilen yerine getiremediği aktarıldı.
Bunun, müracaatçının seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına müdahale manasını taşıdığı anlatılan kararda, Yüksek Mahkemenin daha evvel de emsal durumlarda hak ihlali kararlarına hükmettiği hatırlatıldı.
Yargıtay 3. Ceza Dairesinin, Atalay’ın yasama dokunulmazlığından faydalanamayacağı kanaatine vardığı aktarılan münasebette, “Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Anayasa Mahkemesi içtihadına muhalif davranmış, emsal ihlalleri tedbire yükümlülüğünü yerine getirmemiş, bilakis müracaatçının anayasal haklarını -Anayasa’nın parlamentoya verdiği bir yetkiyi kullanarak- daraltıcı bir formda yorumlamak suretiyle ihlal etmiştir.” tespiti yapıldı.
Anayasanın 14’üncü hususundaki durumlar
Anayasa’nın 83. hususunun ikinci fıkrasının münasebetinde, “14’üncü unsurda yer alan kabahatlerden birini seçimden evvel işlemiş olanlar, milletvekili seçilmeden evvel haklarında bu suça ait olarak soruşturmaya başlanmış ise unsur kararlarına nazaran dokunulmazlıktan yararlanamayacaklardır.” denildiği vurgulandı.
Anayasa koyucunun ise hangi cürümlerin Anayasa’nın 14. unsuru kapsamına gireceğine ait somut bir niteleme yapmadığı belirtilen münasebette, bu nedenle Anayasanın 14’üncü unsurundaki durumlar ibaresi yorumlanırken farklı sonuçlara ulaşılabildiği aktarıldı.
Yüksek Mahkemenin daha evvel verdiği Mustafa Balbay, Mehmet Haberal, Enis Berberoğlu ve Ömer Faruk Gergerlioğlu hakkındaki ihlal kararlarına da atıf yapılan münasebette, şunlar kaydedildi:
“Başvurucunun, 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan genel seçimlerde milletvekili seçilmesi nedeniyle -seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkını koruyan temel garantilere sahip, makullüğü ve öngörülebilirliği sağlayan anayasal yahut yasal bir düzenleme yapılmadığı müddetçe- yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığı açıktır. Bu durumda müracaatçının tahliye talebine karşın tutulmaya devam ettirilmesinin Anayasa’nın 83. hususuyla bağdaşmadığının kabulü gerekir.”
Yeniden yargılama kararının gereği yerine getirilmeli
Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal kararına bağlı olarak tekrar yargılama kararı verildiğinde, mahkemenin tekrar yargılama sebebinin varlığını kabul konusunda rastgele bir takdir yetkisi bulunmadığına işaret edilen münasebette, şu tespitlere yer verildi:
“Dolayısıyla bu türlü bir karar kendisine ulaşan mahkemenin yasal yükümlülüğü, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararı nedeniyle yine yargılama kararı vererek devam eden ihlalin sonuçlarını gidermek üzere gereken süreçleri yerine getirmektir. Derece mahkemesi, Anayasa Mahkemesi kararı kendisine ulaşır ulaşmaz -ilgili yöntem kanunlarında düzenlenen yargılamanın yenilenmesi kurumundan farklı olarak- taraflarca müracaat yapılmasını beklemeksizin yine yargılama yapmak yükümlülüğündedir.”
5 üye çoğunluk görüşüne katılmadı
Anayasa Mahkemesinin oy çokluğuyla aldığı karara, üyeler Muammer Topal, Yıldız Seferinoğlu, Basri Bağcı, İrfan Fidan ve Sayın İnce karşı oy kullandı.
Üyelerin karşı oy yazısında, çoğunluk görüşüne, Anayasa Mahkemesi Ömer Faruk Gergerlioğlu kararına eklenen farklı münasebet ve Leyla İnanç kararının ekinde yer alan karşı oy içeriğinde lisana getirilen görüşler çerçevesinde iştirak edilmediği belirtildi.
