Birol BOZKURT
Merkez Bankası sıkılaşmaya devam ediyor. Son 5 toplantıda faizi yüzde 8,5’tan yüzde 35’e çıkaran Merkez Bankası, dün verdiği faiz kararıyla sıkılaşmada ne kadar kararlı olduğunu gösterdi. Bu kararla birlikte siyaset faizi 2024 enflasyon kestirimi olan yüzde 33’ü aşmış oldu. Piyasaların beklentilerine paralel olarak faizi 500 baz puan artıran Merkez Bankası, PPK metninde sadeleşme sürecinin ve TL’nin hisse artışına verilen dayanağın süreceği iletisini verdi.
“TL mevduat hissesini artırıcı adımlar sürecek”
Kurul’un, dezenflasyonun en kısa müddette tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın denetim altına alınması için mali sıkılaştırma sürecinin devamına karar verdiği belirtilen duyuruda, enflasyonun yılın üçüncü çeyreğinde öngörülenin üzerinde gerçekleştiğine işaret edildi.
Duyuruda, enflasyon görünümünde bariz güzelleşme sağlanana kadar nakdî sıkılaştırmanın gerektiği vakitte ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirileceği, Kurul’un mevcut mikro ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa sistemlerinin fonksiyonelliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek biçimde sadeleştirmekte olduğu bildirildi.
Türk lirası mevduat hissesinin artırılmasına yönelik ek adımlarla nakdî transfer sistemi güçlendirilmeye devam edileceği belirtilen duyuruda şu sözler yer aldı; “Kurul, faiz artırımının yanı sıra nakdî sıkılaştırma sürecini destekleyecek seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma kararları almayı sürdürecektir.
Enflasyon ve enflasyonun ana eğilimine ait göstergeler yakından takip edilecek ve Şura, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Konsey, kararlarını öngörülebilir, bilgi odaklı ve şeffaf bir çerçevede almaya devam edecektir.”
KKM ve katılma hesaplarında düşüş devam ediyor
Kur muhafazalı TL mevduat ve katılma hesaplarındaki meblağ düşüşü sürdü. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) haftalık bülteninde yer alan bilgilere nazaran, kur muhafazalı TL mevduat ve katılma hesapları 3 trilyon 156 milyar TL’den 3 trilyon 70,2 milyar TL’ye geriledi. Tıpkı haftada krediler 10 trilyon 751 milyar TL’den 10 trilyon 446,1 milyar TL’ye gerilerken, mevduat 13 trilyon 624 milyar TL’den 13 trilyon 749,8 milyar TL’ye yükseldi. Tüketici kredileri 1 trilyon 453 milyar TL’den 1 trilyon 446,1 milyar TL’ye, ferdi kredi kartları 977,6 milyar TL’den 964,2 milyar TL’ye indi. Takipteki alacaklar 169 milyar TL’den 169,7 milyar TL’ye yükseldi.
Bankacılık dalının mevduatı arttı
Öte yandan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından haftalık para ve banka istatistikleri yayımlandı. Buna nazaran, bankacılık kesimindeki toplam mevduat (bankalar ortası dahil), 13 Ekim ile biten haftada 138 milyar 131 milyon 713 bin lira artarak 14 trilyon 162 milyar 110 milyon 867 bin liraya yükseldi. Birebir periyotta bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 0,1 artışla 8 trilyon 11 milyar 7 milyon 247 bin lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 2,1 yükselerek 5 trilyon 525 milyar 896 milyon 148 bin lira oldu.
Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 208 milyar 325 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, bu meblağın 175 milyar 427 milyon doları yurt içinde yerleşik bireylerin hesaplarında toplandı. Yurt içi yerleşiklerin toplam YP mevduatında, parite tesirinden arındırılmış datalar göz önünde bulundurulduğunda 20 Ekim prestijiyle 456 milyon dolarlık artış görüldü.
Merkez Bankası rezervleri 126,1 milyar dolara yükseldi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) toplam rezervleri, 20 Ekim haftasında bir evvelki haftaya nazaran 1 milyar 627 milyon dolar artışla 126 milyar 125 milyon dolara yükselerek 31 haftanın en yüksek düzeyine çıktı. Buna nazaran, 20 Ekim prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 740 milyon dolar azalışla 82 milyar 567 milyon dolara indi.
Brüt döviz rezervler, 13 Ekim’de 83 milyar 307 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Kelam konusu devirde altın rezervleri 2 milyar 367 milyon dolar artarak 41 milyar 191 milyon dolardan 43 milyar 558 milyon dolara yükseldi. Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 20 Ekim haftasında bir evvelki haftaya nazaran 1 milyar 627 milyon dolar artışla 124 milyar 498 milyon dolardan 126 milyar 125 milyon dolara çıkarak 31 haftanın en yüksek düzeyine ulaştı.
Ekonomistlerden faiz yorumu
-Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış: “TL likiditesini azaltıcı adımlar görebiliriz”
Mevcut durumda yılsonu enflasyon beklentisi %68, bir yıllık enflasyon beklentisi %45 düzeyinde. Geçen hafta tüketici kredisi faizleri %60’lar, ticari kredi faizleri ise %50’yi aşmıştı. Son PPK toplantısı öncesinde yaptığımız hesaplamalara nazaran finansal şartlar sıkı olarak tanımlayabileceğimiz bölgeye çok yakındı.
Son alınan karar sonrasında oluşacak kredi faizleri ile finansal şartların sıkı olarak tanımlayabileceğimiz bölgeye geçeceğini söyleyebiliriz. Başka taraftan, mevduat faizlerinde düşüş gözlemliyoruz. Piyasada TL likiditesinin bol olması ve kredi talebinin düştüğü ortamda bankaların mevduat toplama iştahının düşük olması mevduat faizlerini düşürüyor. Bu durum tasarrufları değil tüketimi destekliyor.
Bir öteki değişle, iç talebi azaltmak için kredi kanalı sıkılaştırılırken mevduat kanalında tam karşıtı bir durum ortaya çıkıyor. Bu durumun önüne geçmek için adımlar atılacağını PPK metnine eklenen yeni cümleden öğreniyoruz. Bu bağlamda, piyasadaki TL likiditesini azaltıcı değerleri görebiliriz önümüzdeki periyotta.
-Alnus Yatırım Araştırma Yöneticisi Volkan Dükkancık: “Enflasyonla çaba için müspet bir hamle”
Piyasa beklentisi 500 baz puan daha artırım olacağı istikametindeydi. Ancak borsanın ve şirketlerin faiz yükünü önemli olarak hissetmeye başladığı bu devirde 250 baz puan borsa açısından daha makul olabilirdi. Es geçmek ise mevcut siyasetlerden dönüş olarak algılanabileceğinden bence istenmeyen bir tablo yaratırdı. TCMB bu kararla sıkı duruşunu koruyarak önceliğinin enflasyonla gayret olmaya devam ettiğini ortaya koydu. Bu bağlamda piyasalar açısından nötr, enflasyonla uğraş açısından olumlu bir atılım olarak değerlendiriyorum.
-Ekonomist Emrah Lafçı: “Yüzde 40’a hakikat iki faiz artırımı daha olur”
Merkez bankası beklentileri karşıladı ve 5 puan faiz artırdı. Yanlışsız da yaptı. Başladığı işi bitirmekte kararlı olduğunu gösterdi. Bakan Şimşek’in sıkı duruş sürecek açıklamalarından sinyalleri gelmişti. 2024 yılsonu enflasyon kestirimi olan 33’ün üstüne çıkmış olduk. Yüzde 40’a gerçek bir ya da iki faiz arıtımı daha olabilir. Bu adımların iktisat üzerinde bir ölçü soğutucu tesirleri olacaktır. Haftaya perşembe dördüncü enflasyon raporu yayınlanacak. Oradaki iddia revizyonları daha değerli hale geldi. Sonraki kararlar için de ipucu olacaktır.
-Ata Portföy GMY Batuhan Özşahin: “Kararlı duruş piyasalar için olumlu”
Merkez bankası para piyasası heyeti toplantısında siyaset faizini beklendiği üzere 500 baz puan artırarak yüzde 30’dan yüzde 35 düzeyine yükseltmeye karar verdi. Konsey, dezenflasyonun en kısa müddette devam ettirilmesi ve enflasyon beklentilerinin çıpalanması konusundaki kararlılığında olduğunu belirtti. Bunu çok olumlu olarak karşılıyoruz. Bilhassa belirsizliğin ve jeopolitik riskin arttığı bu devirde merkez bankasının kararlı duruşunun devam ediyor olması, önümüzdeki yılın makroekonomik siyasetleri ve dengelenmesi açısından çok kıymetli ve olumlu olduğunu düşünüyorum.
-ASKON Lideri Orhan Aydın: “Yüksek faiz finansa erişimi zorlaştırıyor”
“’Jeopolitik riskler güç ve emtia fiyatlarını tetiklemektedir. Bu öge göz önüne alındığında faiz artışının enflasyonla uğraşta en güçlü silah olmadığı görülmektedir. Bu uğraşta iç piyasaların hızla disipline edilerek yatırıma, çok fazla üretime ve ihracata yük verilmesini gerekmektedir. Yarınların güçlü Türkiye’sinin inşası katiyetle yatırım, üretim ve katma pahası yüksek eserlerden geçer.
2024 yılı enflasyon beklentileri noktasında bir düzenleme görebiliriz Bu atmosferde faiz artışı enflasyonla uğraşta pek faal görülmemektedir. Yatırımın ve üretimin önünde büyük mani olan faiz, finansa erişimi zorlaştırmakta, istihdama mahzur olmakta ve büyüyen ekonomimize el freni vazifesi görmektedir. Enflasyonla uğraş elbette ki değerlidir. Lakin Türkiye’de yüzde 35’lik faiz oranı fazlası ile yüksek bir düzeye ulaşmıştır.
