Günlük kiralık mesken piyasasının turizme olan tesirlerinin ortaya konulması gayesiyle Turizm Akademisyenleri Derneğince (TUADER) bir rapor hazırlandı. Prof. Dr. Muharrem Tuna, Doç. Dr. Mehmet Bahar, Doç. Dr. Oğuz Diker, Dr. Öğretim Üyesi Gaye Deniz tarafından kaleme alınan rapora nazaran, günlük kiralık meskenler, son yıllarda tüm dünyada süratle yayılan bir konaklama çeşidi olarak dikkati çekiyor. Konut sahipleri Online Travel Agencies (OTA) aracılığıyla konutlarını kiraya vererek, seyahat edenlere kısa müddetli seyahat yahut tatil için alternatif bir konaklama tecrübesi sunuyor. Bu yeni konaklama biçimi, turizm bölümünde yeni bir iş modeli oluştururken klasik konaklama seçenekleriyle rekabet ediyor.
Kovid-19 salgını periyodunda kısıtlamaların kalkmaya başlamasıyla günlük kiralama talebinde evvelki yıllara oranla artış yaşanırken, artan sıhhat ve paklık kaygılarıyla otel konaklamalarının yerine daha izole, bağımsız ve özel konaklama seçenekleri tercih edilmeye başlandı.
2012’de toplam konaklama pazarının yaklaşık yüzde 7’sini karşılayan günübirlik kiralık talebi, 2019’da yaklaşık yüzde 11’e yükseldi. Salgının tesiriyle bu oran 2022’de beklenenden 2 puan fazla artışla yüzde 14 olarak gerçekleşti. Salgın kaynaklı toplu alanlarda bulunma tasasıyla talepte yaşanan artış, günlük konut kiralamaya yönelik arzı da direkt etkiledi.
Pazardaki gelir yıl sonunda 1 trilyon doları aşacak
Statista 2023 bilgilerine nazaran, günlük mesken kiralamaları pazarındaki gelirin bu yıl 1,02 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Gelirin 2027 yılında ise 1,29 trilyon dolar fiyatında bir pazar hacmine ulaşması öngörülüyor.
Tatil kiralamaları pazarında da kullanıcı sayısının 2027’ye kadar 13,61 milyon kullanıcıya ulaşması bekleniyor. Günlük konut kiralamalarının, toplam konaklama içerisindeki oranının bu yıl yüzde 14,6 olarak gerçekleşeceği ve bu oranın 2027’de yüzde 15,5’e çıkacağı kestirim ediliyor. 2023 Mart ayı prestijiyle günlük kiralık mesken pazarına ait arz sayıları incelendiğinde, Amerika Birleşik Devletleri 1 milyon 419 bin 52 konutla bu pazarda birinci sırada yer alıyor. ABD’yi 806 bin 138 konutla Fransa, 564 bin 138 konutla İtalya, 427 bin 971 meskenle Brezilya, 405 bin 113 konutla İspanya takip ediyor.
Türkiye’de arzda birinci, rezervasyonda ikinci sırada
Günlük kiralık 110 bin 857 mesken bulunan Türkiye ise 14’üncü sırada yer aldı. Türkiye’de 2021’den 2023’e kadar günlük kiralık mesken arzı yüzde 97 arttı. Bu oranla Türkiye, bu devir için günlük kiralık konut arz ölçüsündeki oransal artış listesinde tepeye yerleşti. Günlük kiralık mesken rezervasyonu artışında 2022-2023 devrinde yüzde 64’le Tayland birinci, yüzde 63 artışla da Türkiye ikinci sırada bulunuyor. Bu ülkeleri sırasıyla Hindistan, Malezya ve Avusturya takip ediyor.
Turizme muhtemel olumlu ve olumsuz etkileri
TUADER’in hazırladığı raporda, günlük kiralık meskenlerin turizme tesirlerine ait değerlendirmelere de yer verildi. Buna nazaran, alternatif konaklama seçeneği, seyahat edenlere esneklik, mahallî ve kültürel tecrübe, aile yahut kümeler için uygunluk, mahallî ekonomilere ve istihdama takviye ve ek gelir elde etme imkanı sunduğu için günlük kiralık meskenler ülke turizmine avantaj sağlıyor.
Diğer yandan günlük kiralık meskenler konut stoku, komşuluk bağlantıları, yasal düzenleme, güvenlik, mahallî işletmelerin etkilenmesi, eşitsizlik ve erişilebilirlik, çok turizm, konaklama dalının zayıflaması, konaklama kesiminde istihdamda yaşanması beklenen sıkıntıları da beraberinde getiriyor.
“İcra yoluyla mülkün satışı da dahil ağır yaptırımlar uygulanmalı”
Raporda, sorunun tahlili için sistemden elde edilecek yararların çevrim içi bildirileceği bir sistem kurulması, güvenlik sorunlarının önüne geçmek için oluşturulacak ulusal bir portal aracılığıyla konaklayanların pasaport ve kimlik bilgilerinin eksiksiz girilmesi, aksi uygulamalar için icra yoluyla mülkün satışı da dahil olmak üzere ağır yaptırımlar uygulanması teklifleri yer aldı.
Kiralayan bireylerin diğerlerine kiralamalarının önüne geçecek yasal düzenlemelerin yapılması gerektiği belirtilen raporda, “Havalimanına gelen yabancı yolcu sayısı ile otellerde konaklayanlar ortasındaki önemli farkı ortadan kaldırmak ve gelenlerin takibinin yapılabilmesi için kesinlikle bireyler gelmeden ya da ülkeye girmeden kaldıkları mühlet boyunca hangi adreste ikamet edeceklerini beyan ettikleri bir evrak doldurmaları sağlanmalı, bu doküman üzerinden de elektronik denetimler yapılarak kaçak kiralamaların önüne geçilmelidir.” tekliflerine yer verildi.
Bir toplu konut ya da apartmanda yapılacak günlük kiralamalar için apartman idaresinin ya da sakinlerinin tamamının müsaadesinin alınması gerektiği kaydedilen raporda, kaçak kiralamaların önüne geçmek ve takibini kolaylaştırmak için mevcut apartman idarelerine de sorumluluk sağlayan ve bildirme yükümlülükleri veren yasal düzenlemeler getirilmesi istendi.
