Türkiye, halihazırda Mavi Akım, TürkAkım, TANAP üzere boru sınırlarıyla doğal gazda kritik bir altyapıya sahipken, İsrail, İran ve Irak üzere öteki bölgesel oyuncuların Avrupa’ya doğal gaz sevk etmeleri için “jeoekonomik” açıdan stratejik pozisyonda bulunuyor. Rusya’nın, Kuzey Akım 1 ve 2 ile Yamal-Avrupa boru çizgilerinin atıl duruma geçmesi de bu ülkenin Avrupa’ya sevkiyatlarını tekrar artırabilme isteğinde Türkiye’nin konumunu güçlendiren öge olarak ön plana çıkıyor. Bunun üzere nedenlerle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in 4 Eylül’de Soçi’de yaptıkları görüşmeyle Türkiye’de kurulacak doğal gaz merkezi projesine sürat verildi. Putin, burada yaptığı açıklamada, Gazprom’un BOTAŞ’a projeye yönelik yol haritasını sunduğunu duyururken, Cumhurbaşkanı Erdoğan da İstanbul Finans Merkezi’nin tıpkı vakitte Türkiye’nin güç merkezi haline geleceğini söyledi.
“Gaz taşıma kapasiteleri mevcut”
Rus uzmanlar, Rusya ve Türkiye’nin projeyi gerçekleştirebilecek kaynaklara sahip olduğuna işaret ederken, Avrupa’nın yaklaşımının da belirleyici ögelerden birisi olacağını belirtiyor.
Rusya’daki bilgi ve tahlil merkezi InfoTEK’ten Güç Uzmanı Aleksandr Frolov, doğal gaz merkezinin bilhassa bir ticaret merkezi olarak kurulmasının son derece mümkün olduğunu vurguladı.
Doğal gaz merkezine tedarik edilecek gazın başlangıçta 5 ila 10 milyar metreküp seviyesinde olabileceğini belirten Frolov, “Bu hacim için hem Rusya’nın hem de Türkiye’nin gerekli gaz taşıma kapasiteleri mevcut ve bu hacmin Avrupa Birliği (AB) ve Sırbistan üzerinden pompalanması da mümkün. Alıcılar, bu tıptaki öteki ticaret platformlarında olduğu üzere Avrupalı şirketler olabilir.” dedi.
Merkezin Rusya için de sahip olduğu değere işaret eden Frolov, “Rusya için bu proje, Avrupalı gaz tüketicileriyle alternatif etkileşim yolları oluşturmanın bir yolu olarak değer taşıyor. Fakat bunun tam manasıyla kullanılabilmesi için AB’de mavi yakıta yönelik şu anda düşen talebin artması ve Avrupa’nın gaz taşıma altyapısını genişletme isteğinin olması gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Frolov, talebin bulunması halinde Rusya’nın TürkAkım’ın kapasitesini artırabileceğini anlatarak, “Rusya, TürkAkım’ın kapasitesini yılda 63 milyar metreküpe kadar iki katına çıkarabilir. Rusya bunun için gerekli altyapı ve kaynaklara sahip” tabirini kullandı. Doğal gaz merkezine yönelik belirleyici ögelerden birinin AB’deki talep olacağını vurgulayan Frolov, “Türkiye, Avrupa açısından değerli bir gaz sevkiyat merkezi olma isteğinde ve Rusya da gerekli kaynaklara sahip. Karadeniz’in altına yeni gaz boru çizgilerinin döşenmesi sorunu da çözülebilir bir problemdir. Tek sorun AB’nin işbirliği talebi ve isteğidir.” diye konuştu.
“Altyapı mevcut, merkez hali hazırda çalışıyor”
Rusya Ulusal Güç Güvenliği Fonu Lider Yardımcısı Aleksey Grivaç, merkezin muhtemel müşterilerinin tedarikçiler, tüketiciler ve tacirler olacağını anlattı.
Projede kullanılması planlanan kimi altyapıların halihazırda fonksiyonel olduğunu aktaran Grivaç, “Büyük bir iç pazarı, çeşitli dış tedarikçileri ve dev Avrupa Birliği pazarına transit potansiyeli olduğundan, merkezin gerçekçi olduğunu düşünüyorum. Üstelik merkezin kendisi şimdi tam olarak kurumsallaşmamış olsa da birtakım ögeleri halihazırda çalışıyor.” diye konuştu. Rusya’nın, Türkiye’ye değerli ölçüde doğal gaz sevk ettiğini ve Güney Batı Avrupa’ya da sevkiyatları sürdürdüğünü kaydeden Grivaç, “Doğal gaz merkezi, Rus gazının rekabetçi avantajlarının farkına varılmasını sağlayacak bir ticaret seçeneğidir” dedi.
