Başak Işık GÖKÇAM
Sıcak ve kuru iklimlerde yetişen aloe vera bitkisinin jeli, içerdiği vitamin ve mineraller sebebiyle kozmetik ve tıbbi maksatlarla kullanılmaktadır. Geçmişi 6 bin yıl öncesinde Mısır’a dayandığı bilinen bu bitki, ‘ölümsüzlük bitkisi’ olarak isimlendirilir.
Texas Rio Grande Valley Üniversitesi’ndeki bir küme bilim beşerinin yaptığı çalışmaya nazaran ise çoğunlukla jelinden faydalanılan aloe vera bitkisinin kabukları da içeriği kadar yararlı. Yapılan araştırmaya nazaran bitkinin kabuklarından elde edilen bir bileşenin, ekinleri yiyerek ziyan veren böcekleri rahatsız eden bir etkileşime neden olduğu tespit edildi.
Bileşenin tarımda kullanılmasının ise kimyasal ilaçlamayı engelleyeceği belirtildi. Çalışmaya ait konuşan proje baş araştırmacısı Dr. Debasish Bandyopadhyay, “Dünyada her yıl milyonlarca ton aloe vera kabuğu atılıyor. Bu nedenle biz bu atığa kıymet yüklemek ve kelam konusu atıkları kullanışlı bir hale getirmenin yolunu araştırmaya koyulduk” dedi.
Aloe vera kabuklarının böcek ilacı olarak kullanılabileceği kanısının birinci kez meslektaşıyla yapmış olduğu lokal bir aloe vera üretim merkezini ziyaretiyle başladığını söyleyen Dr. Bandyopadhyay, “Üretim merkezinde ki böceklerin öbür bitkilerin yapraklarına saldırmasına karşın aloe vera yapraklarını kendi haline bıraktığını fark ettim.
Şirketin CEO’suna kabukları laboratuvarına geri götürüp götüremeyeceğini sordum. Çalışmalar bu halde başlamış oldu” bilgilendirmesinde bulundu. Kabukların atılmasının etraf dostu bir alternatif olabileceğini belirten Bandyopadhyay, “Bu durum, aloe vera üreticileri için ek gelir akışı da sağlayabilir. Maksadımız, aloe vera üretimini daha yeşil ve daha sürdürülebilir hale getirirken bu atığı manalı bir formda geri dönüştürmek” diye konuştu.
Önce kabuklar kurutuldu, sonra öz üretildi
Aloe vera kabuklarının potansiyel böcek öldürücü özelliklerini araştırmak için Texas Rio Grande Valley Üniversitesi’nden Bandyopadhyay ve meslektaşları evvel kabukları kuruttu.
Bitkinin biyoaktivitesini değişmeden tutmak için kabuklar karanlıkta, oda sıcaklığında üzerlerine hava üflenerek kurutuldu. Araştırmacılar daha sonra heksan, diklorometan (DCM), metanol ve su ile kabuklardan çeşitli özler ürettiler. Grup daha evvel, heksan ekstraktının, bilinen sivrisinek öldürücü özelliklere sahip bir bileşik olan oktakozan içerdiğini bildirmişti.
Yeni deneylerde, DCM özütü tarım zararlılarına karşı hekzan özünden çok daha yüksek böcek öldürücü aktivite gösterdi, bu nedenle araştırmacılar onu daha fazla tahlil etmek istedi. DCM ekstraktı, araştırmacıların bileşikleri tanımlamasını sağlayan bir teknik olan yüksek performanslı sıvı kromatografi-kütle spektrometrisi kullanılarak kimyasal olarak profillendi.
Bu bilgilerle araştırma takımı, aloe vera kabuklarında birçoğunun antibakteriyel, antifungal yahut öbür potansiyel sıhhat faydaları olan 20’den fazla bileşik ve böcek öldürücü özelliklere sahip olduğu bilinen oktacosanol, subenniatin B, dinoterb, arjungenin, nonadecanone ve quillaic asit dahil olmak üzere altı bileşik vardı. Araştırmacılar, bu bileşiklerin aloe kabuğunun tesirlerine katkıda bulunabileceğini ve toksik bileşik olmadığı için de inançlı olduğunu belirtti.
Toprak kalitesi güzelleşirken, iklim değişikliği tetikleniyor
Aloe vera bitkisinin böcek ilacı kullanımının öyküsü ise aslında konut bahçıvanlarına dayanıyor. Bitkinin jelini, soğan ve sarımsakla doğal bir böcek ilacı haline getiren bahçıvanlar, kabuklarını ise ziraî atık olarak işliyordu.
Bunun sonucunda aloe çiftliklerinde toprak kalitesi güzelleşiyordu lakin çürüyen ziraî atıklar atmosfere metan ve öbür sera gazlarını salarak global iklim değişikliğine tesir ediyordu. Bu sıkıntıya tahlil arayan Dr. Bandyopadhyay, Afrika’nın bölgeleri, Amerika’nın tropikal ve subtropikal bölgeleri üzere böceklerin büyük bir tehdit oluşturabileceği bölgelerde çiftçilere kendi başına yardımcı olabilecek doğal bir pestisit geliştirmek için kabukları geri dönüştürme mümkünlüğünü araştırmaya başladı.
Sivrisinek ve keneye karşı da önleyici olabilir
Araştırmacılar, bu bileşiklerin potansiyel olarak tüketici kullanımı için bir böcek kovucunun geliştirilmesine yol açabilecek sivrisinek ve kene önleyici özelliklere sahip olup olmadığını da araştırıyor. Mevzuya ait açıklama yapan Bandyopadhyay, “Tehlikeli ve zehirli sentetik kimyasallardan kaçınan bir böcek ilacı oluşturarak tarım alanına, sivrisineklere yahut kenelere karşı yeterli bir tesir gösteriyorsa da genel halka yardımcı olabiliriz” dedi.
