Alıcıya; finansal bir ürünü, kararlaştırılan tarih aralıklarında ve belirli fiyattan verme hakkı sağlayan kontratlara opsiyon denir. Egzotik opsiyonlar, standart şartları içeren normal kontratlardan farklı olarak daha karmaşık işlevli ürünlerdir. Söz konusu opsiyonlar alıcının ihtiyacına göre şekillenir. Bu nedenle de bir finansal ürünün belirlenen mali değeri geçmesi durumunda opsiyon geçerliliğini kaybeder.
Egzotik opsiyonlar nedir sorusuna verilecek cevapta toplam 7 türden bahsetmek mümkündür. Bunlar;
- Asya opsiyonu
- Dijital opsiyon
- Bariyer opsiyonu
- Tercihli opsiyon
- Gökkuşağı opsiyonu
- Lookback opsiyonu
- Birleşik opsiyon
şeklindedir. Her bir opsiyon türü, farklı özelliklere sahiptir.
Egzotik Opsiyonların Özellikleri Nelerdir?
Egzotik opsiyon piyasası, vanilya olarak da isimlendirilen standart opsiyon sistemden çok farklı özelliklere sahiptir. Yatırımcıya özel koşullar sunan bu uygulama, son derece esnektir. Söz konusu sistem, yatırımcının talebine göre değişebilen koşulları sayesinde risk ve getiri dengesinin korunmasına katkıda bulunur. Esnek yapısı egzotik opsiyonları sürekli olarak gelişebilen ve yatırımcıya özel finansal bir anahtar yapar.
Egzotik opsiyon anlaşmaları; belirli vadede bir finansal ürünü veya malı, sınırlandırılmış bir fiyat üzerinden prim karşılığında talep eden kişiye verir. Ancak alıcıyı bir mecburiyete bağlamaz. Üstelik egzotik opsiyonlarda alıcı talep ederse satıcı işlem yapmak zorundadır. Bu sözleşme türüne göre alıcı opsiyonda varlığın fiyatının yükselmesini bekler. Satıcının beklentisi ise söz konusu finansal varlığın değerinin düşmesidir.
Egzotik Opsiyon Çeşitleri Nelerdir?
Egzotik opsiyon türleri, kendi içerisinde çeşitliliğe sahiptir. Bunlardan ilki Asya olarak adlandırılan ve belirli bir dönemde fiyat aralığına bağlı olarak değişen opsiyonlardır. “Average option” olarak da tanımlanan bu türde fiyat, ortalama bir aralıkta değişir.
Bir diğer tür ise dijital ya da ikili opsiyon olarak adlandırılır. Bu uygulamada bir fiyat eşiği belirlenir. Opsiyon vadesi içinde varlığın değeri eşik fiyatını geçerse alıcı sabit bir ücret kazanır. Varlık değeri, belirlenen fiyat eşiğinin altında kalırsa alıcı primini kaybeder.
Egzotik kontratlar arasında yer alan diğer tür bariyer opsiyondur. Burada ise finansal ürünün fiyat eşiği önceden belirlenir. Söz konusu uygulamalarda, vanilya opsiyonların aksine, fiyat belirli bir eşiğe ulaşmadan aktif ya da pasif hâle gelmez. Dayanak varlığın geleceğinde belirsizliğin olduğu durumlarda fiyat seyrine göre tercihli sistemler de kullanılır.
Birden fazla dayanak varlığın seçildiği bir opsiyon çeşidi de vardır. Vadesi, fiyatları, kullanım özellikleri açısından farklılık içeren bu sisteme gökkuşağı denir. Diğer bir opsiyon türü olan lookback, varlığın geçmiş değerine bakarak piyasa dışında fiyat koyma fırsatı verir. Mevcut bir sistem üzerine kurulan anlaşmalar ise birleşik opsiyon olarak adlandırılır. Bu uygulamaların vadesi de kullanım fiyatı da iki adettir.
