Koç Üniversitesi’nin bilimin gelişmesini teşvik etmek emeliyle her sene takdim ettiği Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası’nın 2023 yılı kazananı muhakkak oldu. Bir yıl fen, mühendislik ve tıp; takip eden yıl da iktisadi, idari, toplumsal, insani bilimler ve hukuk alanlarına odaklanan ödül, üniversal bilgi birikimine üst seviye katkıda bulunmuş 50 yaşını aşmamış bilim beşerlerine veriliyor.
Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası’nın bu yılki sahibi 2013 yılından bu yana Cambridge Üniversitesi’nde milletlerarası ilgiler profesörü ve Emmanuel College’da siyaset bilimi araştırmacısı olarak misyon yapan Prof. Dr. Ayşe Zarakol oldu.
Prof. Dr. Ayşe Zarakol, tarihî sosyoloji ve milletlerarası ilgiler alanlarının kesişiminde yer alan ve memleketler arası sistemde Doğu-Batı bağları, dünya düzen(ler)inin tarihi ve geleceği, modernite ve egemenlik mevzularındaki kavramsallaştırmaları, yükselen ve gerileyen güçler ve mukayeseli bakış açısıyla Türkiye siyaseti hususlarına odaklandığı araştırmaları ile insani bilimlere yaptığı yenilikçi ve bütünsel inanılmaz katkıları nedeniyle madalyaya layık görüldü.
Prof. Dr. Ayşe Zarakol’un 2022’de Cambridge University Press’ten çıkan ve şimdiden birçok mükafata layık görülen son kitabı Before the West: the Rise and Fall of Eastern World Orders, (Batı Öncesi: Doğu Dünya Sisteminin Yükselişi ve Çöküşü) Avrasya odaklı memleketler arası bağlantılar için alternatif bir global tarih öneriyor. Prof. Dr. Zarakol bu kitabıyla yeni bir memleketler arası bağlar tarihini bilhassa Batılı milletlerarası alakalar uzmanlarına anlatmayı hedefliyor. Araştırmaları dünyaca ilgi gören Prof. Dr. Ayşe Zarakol’un Koç Üniversitesi Yayınları (KÜY) tarafından yayımlanmış Hezimetten Sonra: Doğu Batı ile Yaşamayı Nasıl Öğrendi isimli bir kitabı da bulunuyor. Prof. Dr. Ayşe Zarakol’u akademinin dışına çıkarıp kitlelerle buluşmasını sağlayan kitapta Türkiye, Japonya ve Rusya’nın Batı ile bağlantıları derinlemesine ve mukayeseli olarak inceleniyor; bu ülkelerin milletlerarası sisteme entegrasyonu irdeleniyor.
Prof. Dr. Metin Sitti: “Bu yılki Madalya sahibimiz, ‘Neden olmasın?’ sorusunu sormaktan çekinmeyen fevkalâde başarılı bir bilim insanı”
Törende konuşan Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Metin Sitti, “Ayşe Zarakol’un kimsenin sormaya cüret edemediği sorularla, insani bilimlerin odağında yer alan birtakım mevzularda farklı yanıtlar arayan, devrimci bir bakış açısıyla tarihe ve günümüze bakmamızı sağlayan çalışmalarının sahiden en büyük övgüyü hak ettiğinden” kelam etti.
“Cumhuriyetimizin yeni yüzyılında birçok heyecanı barındıran bir devrin arifesinde” olduğumuzu söyleyen Prof. Dr. Metin Sitti bilimin, “dünyada yaşanan tüm zorluklara karşın her zamanki üzere ilerlemeye devam edeceğine” vurgu yaptı. Prof. Dr. Metin Sitti, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Artık buluşların da yeni teknolojiler ve süratli işbirlikleri, yapay zekâ üzere araçlar sayesinde baş döndürücü bir sürate ulaştığı bu yüzyılda biz de Koç Üniversitesi olarak değerli bir eşiği geçmenin arifesindeyiz. Güçlü altyapımız, Vehbi Koç Vakfımızın cömert dayanağı, alanında öncü akademik takımımız, ehil idari gruplarımız ve çok parlak öğrencilerimiz ile sonlarımızın dışına çıkmamamız için hiçbir neden, mani göremiyorum.”
Koç Üniversitesi’nin kurulduğu birinci yıllardan bu yana “Cumhuriyetin istediği kanıda, bilgide, sıhhatte güçlü ve yüksek karakterli genç insanları yetiştirmeyi birincil vazifesi” saydığını belirten Prof. Dr. Metin Sitti, “Benim de en temel misyonum bu kurumun geleceğin başkanlarını yetiştirmesini sağlamak olacaktır.” dedi. Ülkemizin bilimin çok farklı alanlarında ve toplumsal hayatta ülkemizi ve dünyayı ileriye götürecek çalışmalar yapan, bu çalışmaları yaparken kendi hayallerinin peşinden giden, özgür ve özgün düşünebilen gençlere gereksinimi olduğunu söyleyen Koç Üniversitesi Rektörü, “Biz bunu başarabildiğimiz noktada kuşkusuz ülkemizin önünde çok büyük fırsat kapıları açılacak…” dedi.
Prof. Dr. Metin Sitti, bilime ve bilimsel çalışmalara verdiği fevkalâde takviye nedeniyle Koç Üniversitesi Onursal Lideri Rahmi Koç’a teşekkür etti. “Bu vesile ile ismini verdiğimiz bu Madalyanın hamisi sayın Rahmi Koç’a buradan teşekkürlerimi sunmak isterim.” diyen Koç Üniversitesi Rektörü, “23 yıl boyunca Mütevelli Heyet Lideri ve sonraki yıllarda Gurur Liderimiz olarak Üniversitemize sağladığı maddi, manevi takviyesi çok büyük ve bize olan sevgisini, bize olan inancını ve dayanağını her daim hissediyoruz; yanımızda olduğunu her vakit biliyoruz.” dedi.
Prof. Dr. Zarakol: Cumhuriyetin 100. yılında aldığım bu ödül beni daha da motive edecek
Araştırmalarında dünya düzen(ler)inin tarihi ve geleceği, modernite ve egemenlik bahislerindeki kavramsallaştırmaları üzere mevzulara odaklanan Prof. Dr. Ayşe Zarakol merasimde yaptığı konuşmada, “Türkiye’den aldığım bu ödül benim için çok değerli. Bilhassa Cumhuriyet’in yüzüncü yılında almış olmak çok hoş bir his ve beni bundan sonraki memleketler arası çalışmalarımda daha da motive edecek” dedi.
“Uluslararası alakalar tarihi daima Avrupa merkezli anlatılıyor”
Prof. Dr. Zarakol, çalışmalarıyla ilgili şu bilgileri paylaştı: “Uluslararası bağlantılar tarihi daima Avrupa merkezli ve 17. yüzyıldan başlatılarak anlatılıyor. ABD’de ders görürken anlatılan şeyler bana bir noktada daima eksik ya da yanlış geliyordu. Tezimi bunun üzerine şekillendirdim. Anlattığım şeyin gerçek olduğunu göstermek için öbür örnekler de eklemek istedim; Türkiye, Rusya, Japonya karşılaştırması böylelikle ortaya çıktı. O sırada ABD’de sosyoloji kullanarak, tarih kullanarak üç ülkeyi karşılaştıran örnekler çok fazla değildi.”
“Çalışmalarımın devam olan ikinci kitabım Before the West: the Rise and Fall of Eastern World Orders (Batı Öncesi: Doğu Dünya Sisteminin Yükselişi ve Çöküşü) başlığını taşıyor. Kitap çok sonlu bir tarih üzerinden açıklama yapıldığına, aslında çok daha geniş bir uluslarası alakalar tarihinin mevcut olduğuna odaklanıyor. Bu sebeple çok daha geriden, 13. yüzyıldan başlayan kitap, haliyle öyküyü o periyodun büyük güçlerinin coğrafyası olan Asya’dan, Avrasya’dan itibaren ele alıyor.”
Prof Dr. Zarakol, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yakın vakte kadar tertibin daima büyüdüğü, genişlediği sonunda bütün dünyayı kaplayacağı ve orada tarihin biteceği konuşuluyordu. Milletlerarası liberal nizam krize girene kadar zannedilen şey herkesin katılmasıyla bu sistemin büsbütün küreselleşeceğiydi – sonrasına ise ‘end of history’ deniyordu. 90’ların yaygın niyeti buydu. Zira 17. yüzyıldan yakın vakte kadar olan bu kıssa, sistemin genişleyip yalnızca içindeki büyük güçlerin değişeceğine dair bir öyküydü. Ancak işin içine Avrasya’yı da katıp daha evvel orada var olan milletlerarası sistemlere bakarsanız memleketler arası sistemin illa büyümesi gerekmediğini, bazen çökebileceğini, kaybolabileceğini, unutulabileceğini de görüyorsunuz. O karşılaştırmadan öğrenebileceğimiz şeyler var.”
2016 yılından beri verilen Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası’nı alan bilim insanlarının listesi:
– Prof. Dr. Aydoğan Özcan-2016
– Prof. Dr. Daron Acemoğlu-2017
– Prof. Dr. Metin Sitti-2018
– Prof. Dr. Filiz Garip-2019
– Prof. Dr. Hatice Altuğ-2020
– Prof. Dr. Ali Hortaçsu-2021
– Prof. Dr. Bilge Yıldız-2022
– Prof. Dr. Ayşe Zarakol-2023
